آشنایی با قوانین امریه سربازی و شرایط استفاده از آن
یکی از مشکلاتی که پیش روی جوانان تحصیل‌کرده‌ی کشور وجود دارد، خدمت وظیفه‌ی عمومی است. خدمت در یک پادگان نظامی که هیچ ارتباطاتی با زمینه‌ی تحصیلی و تخصصی شما ندارد، به نوعی وقفه‌ای در زندگی حرفه‌ای شما محسوب می‌شود. با این حال، روش‌هایی مثل پروژه‌های کسری خدمت و امریه وجود دارد که می‌توانید آن‌ها را جایگزین خدمت نظامی خود کنید .
امریه یعنی اینکه مشمولان خدمت وظیفه‌ی عمومی که دارای تحصیلات و تخصص می‌باشد، در اختیار دستگاه‌های اجرایی دولت قرار می‌گیرند تا از ظرفیت‌های تخصصی آن‌ها برای انجام خدماتی مثل خدمات فرهنگی، اقتصادی، علمی و پژوهشی، اجتماعی و کمک به مناطق محروم و دور افتاده، استفاده شود. با این کار، هم کشور از ظرفیت‌های این قشر از مشمولان نهایت استفاده را می‌برد و هم مشمول از نیازی به حضور در محیط نظامی ندارد و می‌تواند مسیر پیشرفت حرفه‌ای خود را پیگیری کند.
برای آشنایی کامل با امریه سربازی و شرایط استفاده از آن می‌توانید به مقاله‌ی «هر آنچه که مشمولان باید در رابطه با امریه سربازی و شرایط استفاده از آن بدانند» رجوع کنید.
آشنایی با قوانین امریه سربازی
مطابق اصل 147 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، در شرایط صلح، امکان مأمور شدن کارکنان وظیفه از یگان‌های نظامی به دستگاه‌های اجرایی دولت برای بهره‌مندی از توانایی‌های تخصصی این کارکنان، به ویژه در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته‌ی کشور وجود دارد.
شرکت‌های دانش‌بنیان، وزارت‌خانه‌ها و دیگر سازمان‌های دولتی و حکومتی، دارای ظریفت‌های مشخصی برای جذب نیروهای امریه هستند. از آن‌جایی که امریه شدن نوعی امتیاز برای مشمول محسوب می‌شود، اولویت‌بندی‌هایی برای امکان استفاده از این امتیاز وجود دارد. این اولویت‌‌بندی به شرح زیر است:
الف) خانواده‌های درجه‌ی یک شهدا، جانبازان، آزادگان، مفقودالاثرها یا رزمندگان دارای حداقل 6 ماه سابقه‌ی جبهه
ب) مشمولان تحت پوشش کمیته‌ی امداد امام خمینی (ره)
ج) مشمولان تحت پوشش سازمان بهزیستی
د) کارکنان وظیفه?ی متأهل
ه) کارکنان وظیفه‌ی معاف از رزم
و) مشمولانی که متقاضی خدمت در مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته هستند.
ز) مشمولانی که حداقل 6 ماه در پایگاه‌های مقاومت بسیج عضویت دارند
ح) نخبگان و استعدادهای برتر
ط) مشمولانی که بورسیه‌ی سازمان مربوطه بوده‌اند
در اجرای منویات رهبری و فرمانده‌ی کل قوا، آیت‌الله خامنه‌ای، 70 درصد از نیروهای امریه باید به مناطق محروم تخصیص یابند. همچنین، به منظور استفاده از توانمندی‌های علمی و تخصصی این فارغ‌التحصیلان دانشگاهی، آنان باید در دستگاه‌های غیرنظامی مورد استفاده قرار گیرند. هدف از این کار، بهبود وضعیت اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی کشور است. تمرکز اصلی در امریه کردن فارِغ‌التحصیلان دانشگاهی، توانمندسازی مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته است.
مشمولانی که می‌خواهند امریه سربازی بگیرند باید چه شرایطی داشته باشند؟
- پایبندی به نظام جمهوری اسلامی ایران و التزام به قوانین آن
- پیروی از یکی از ادیان رسمی کشور
- نداشتن اعتیاد به دخانیات و مواد مخدر
- داشتن سلامت جسمانی و روانی برای انجام شغل مورد نظر
کدام سازمان‌ها دارای سهمیه امریه سربازی هستند؟
به طور کلی می‌توان سازمان‌های جذب کننده‌ی نیروهای امریه را به سه دسته‌ی کلی تقسیم‌بندی کرد:
- شرکت‌های دانش‌بنیان
- وزارت‌خانه‌ها
- دیگر سازمان‌های دولتی و حکومتی
امریه‌ی سربازی در وزارت‌خانه‌ها
وزرات خانه‌های مختلف شامل آموزش و پرورش، دفاع، نیرو، جهاد کشاورزی، بهداشت، نفت، ارتباطات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، راه و شهرسازی، اقتصاد و امور دارایی، کار، تعاون، کار و رفاه اجتماعی و …، دارای ظرفیت پذیرش نیروهای امریه هستند. البته، ظرفیت پذیرش نیروهای امریه‌ی وزارت‌خانه‌های مختلف در سال‌های مختلف متفاوت است و ممکن است در بعضی از سال‌ها، بعضی از وزارت‌خانه‌ها، ظرفیتی برای جذب نیروی امریه نداشته باشند. در ادامه با شرایط امریه سربازی در بعضی از وزارت‌خانه‌ها که معمولا ظرفیت بالایی برای پذیرش کارکنان وظیفه دارند، آشنا خواهید شد.
پیام‌آوران بهداشت
وزارت بهداشت نیز می‌تواند در قالب طرحی تحت عنوان «پیام‌آوران بهداشت» دارای ظرفیت پذیرش نیروهای امریه است.
تنها متقاضیانی می‌توانند به عنوان امریه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خدمت کنند که فارغ‌التحصیل این وزارت باشند. پذیرش نیروهای امریه در وزارت بهداشت بر حسب نیاز خواهد بود و اولویت با مناطق محروم و کمتر توسعه یافته است.
وزارت بهداشت در رشته‌های پزشکی تخصصی، پزشکی عمومی، دندانپزشکی، داروسازی، پرستاری، علوم آزمایشگاهی، رادیولوژی، اتاق عمل، هوشبری، فوریت‌های پزشکی، بهداشت دهان و دندان، و بهیاری در مقاطع مختلف از دیپلم گرفته تا دکترا، نیروی امریه جذب می‌کند. البته مقطع تحصیلی مورد پذیرش برای هر یک از مقاطع فوق، متفاوت است. به عنوان مثال، تنها رشته‌ای که می‌توان با مدرک دیپلم آن، امریه‌ی وزارت بهداشت گرفت، بهیاری می‌باشد.
سربازان سازندگی
وزارت جهاد کشاورزی در قالب طرح «سربازان سازندگی» دارای ظرفیت پذیریش نیروی امریه می‌باشد. وزارت جهاد کشاورزی به شرح زیر است:
- مدرک کاردانی، لیسانس یا بالاتر در رشته‌ی مهندسی کشاورزی و گرایش‌های آن
- اولویت بومی
- کسری خدمت بسیج تنها تا سه ماه پذیرفته می‌شود.
- انتقالی در طول مدت خدمت پذیرفته نمی‌شود.
سرباز معلم
وزارت آموزش و پرورش معمولا با مشکل تأمین معلم به ویژه برای مناطق دورافتاده مواجه است و بنابراین، می‌تواند به میزان نیاز خود، امریه سرباز معلم دریافت کند. شرایط امریه آموزش و پرورش به شرح زیر است:
- از آن‌جایی که متقاضی برای امریه سرباز معلم زیاد است، یک سیستم امتیازدهی به متقاضیان طراحی شده است و افرادی انتخاب می‌شوند که بالاترین امتیازها را کسب کنند.
- فارغ‌التحصیلان رشته‌های پیراپزشکی نمی‌توانند حتی در مدارس استثنایی، امریه شوند.
- این نوع امریه صرفا مخصوص مدارس مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته است و شامل مناطق شهری و مراکز استان‌ها نمی‌شود.
- جذب سرباز معلم پس از گزینش، نهایی می‌شود.
- داوطلبان امریه آموزش و پرورش، باید دارای سلامت جسمی و روحی کامل باشند.
- امکان استفاده از کسری خدمت در امریه آموزش پرورش وجود ندارد. در صورتی که سرباز معلم بخواهد از کسری خدمت خود استفاده کند، باید خسارات مربوطه را جبران نماید.
- سرباز معلم‌ها نمی‌توانند پس از پایان دوره‌ی خدمت خود، همچنان در استخدام آموزش و پرورش باقی بمانند و انجام خدمت وظیفه‌ی عمومی به صورت امریه آموزش و پرورش، هیچ امتیازی برای اشتغال این افراد در آموزش و پرورش ایجاد نمی‌کند.
- اگر متقاضی سرباز معلمی، قبلا درخواست معافیت پزشکی یا تحصیلی داده باشد، امریه او در آموزش و پرورش لغو می‌شود.
- سرباز معلم‌ها نمی‌توانند در حین خدمت، درخواست ترخیص جهت ادامه‌ی تحصیل در مقاطع بالاتر نمایند.
- حداقل مدرک تحصیلی متقاضی سرباز معلمی باید کارشناسی یا کارشناسی ارشد باشد.
نظام صنعت نفت
وزارت نفت کشور نیز از جمله وزارت‌خانه‌هایی است که در رشته‌های متنوعی، نیروهای امریه پذیرش می‌کند. این وزارت‌خانه، در قالب طرح «نظام صنعت نفت» از میان کارکنان وظیفه‌ی عمومی که دارای مدرک تحصیلی و شرایط لازم هستند، امریه می‌پذیرد. اکثر نیروهای امریه در این سازمان، در مناطق عملیاتی بد آب و هوا و محروم مورد استفاده قرا می‌گیرند.
متقاضایان باید 6 ماه پیش از درخواست اعزام به خدمت، درخواست امریه‌ی خود را در سایت وزارت نفت کشور، به ثبت برسانند. این وزارت‌خانه در رشته‌های مهندسی نفت، مهندسی شیمی، مهندسی برق، مهندسی کامپیوتر، مهندسی صنایع، مهمدسی معدن، مهندسی متالوژی و مواد، مهندسی عمران، مهندسی فناوری اطلاعات، زمین‌شناسی، اقتصاد، حسابداری، دریانوردی، ایمنی صنعتی، ژئوفیزیک، MBA، مدیریت فناوری و شیمی، تعداد زیادی نیروی امریه جذب می‌کند.
این وزارت‌خانه فقط فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دارای مدرک کارشناسی یا بالاتر را می‌پذیرد. حداقل شرط معدل آخرین مدرک تحصیلی برای امریه‌ی وزارت نفت، معدل 15 برای دوره‌ی روزانه‌ی دانشگاه‌های دولتی و معدل 16 برای دوره‌ی شبانه‌ی دانشگاه‌های دولتی و سایر دانشگاه‌ها است.
دیگر وزارت‌خانه‌های دارای سهمیه امریه
وزارت‌خانه‌های دیگر نیز دارای سهمیه‌ی امریه سربازی هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به وزارت دفاع و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از مهم‌ترین آن‌ها هستند.
سرباز فناور
انجام خدمت سربازی در یک شرکت دانش‌بنیان، نه تنها وقفه‌ای در مسیر پیشرفت حرفه‌ای شما ایجاد نمی‌کند، بلکه تجربه‌ی شغلی شما را افزایش می‌دهد و به عنوان یک سابقه‌ی کار برای شما ثبت می‌شود. به علاوه، حقوق و مزایای شما در مقایسه با خدمت نظامی، می‌تواند بسیار بهتر باشد. در امریه دانش بنیان، بر خلاف خدمت نظامی، شما کاری را انجام می‌دهید که در آن تخصص دارید و از آن لذت می‌برید.
برای خیلی از مشمولان خدمت وظیفه‌ی عمومی این سوال وجود دارد که «چگونه امریه بگیریم؟». امریه شدن شرایط عمومی خاص خودش را دارد که توسط ستاد کل نیروهای مسلح تعیین شده‌اند. البته امریه شدن در شرکت‌های دانش‌بنیان نیز تابع شرایط قانونی ویژه‌ای است. به علاوه، هر شرکت دانش‌بنیان برای جذب نیروهای امریه، چهارچوب‌های خاص خودش را دارد.
نگاهی کلی به امریه دانش‌بنیان
به موجب بند 3-5 تفاهم‌نامه‌ی همکاری متقابل ستاد کل نیروهای مسلح و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، شیوه‌نامه‌ای برای استفاده از نیروهای امریه در شرکت‌های دانش‌بنیان تنظیم شده است. بر این اساس، مشمولان خدمت وظیفه‌ی عمومی می‌توانند مدت خدمت خود را مطابق با شرایطی که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت، در یک شرکت دانش‌بنیان سپری کنند.
این شیوه‌نامه دارای یک پیوست امتیازدهی به فعالیت‌های فناورانه‌ی مشمول خدمت وظیفه‌ی عمومی در شرکت جذب‌‌کننده می‌باشد.
هر شرکت دانش‌بنیان مجاز است حداقل یک نفر نیروی امریه جذب نماید. البته به ازای هر شش میلیارد ریال فروش سالیانه، شرکت می‌تواند یک نفردیگر نیروی امریه جذب کند. همچنین شرکت دانش‌بنیان مجاز است به ازای هر 10 نفر از کارکنان خود نیز یک نفر دیگر نیروی امریه جذب نماید.
براساس شیوه‌نامه‌ی امریه دانش بنیان، مشمول باید دارای مدرک کارشناسی یا بالاتر از آن باشد و در شش ماه گذشته، بیمه تمام وقت در شرکت جذب کننده برای او رد شده باشد. همچنین، امتیاز فناورانه‌ی مشمول که براساس جدول پیوست شده به شیوه‌نامه محاسبه می‌شود، باید حداقل 80 باشد. فعالیت متقاضی امریه در شرکت دانش‌بنیان باید متناسب با تخصص و رشته‌ی تحصیلی او باشد. افرادی که فارغ التحصیل رشته‌های علوم پزشکی باشند، نمی‌توانند در شرکت‌های دانش‌بنیان امریه شوند.
خیلی از شرکت‌های دانش‌بنیان، آگهی‌های استخدام امریه را در کاریابی آنلاین جاب ویژن منتشر می‌کنند. مشمولان می‌توانند به صورت رایگان در این کاریابی یک رزومه کامل بسازند و آن را به صورت رایگان برای کارفرماهایی که امریه دانش‌بنیان ارائه می‌دهند، ارسال کنند.
شرایط گذارندن خدمت سربازی در قالب امریه‌ی دانش‌بنیان
مشمولان خدمت وظیفه‌ی عمومی که متقاضی امریه شدن در یک شرکت دانش‌بنیان هستند، باید علاوه بر داشتن شرایط استخدام امریه سربازی که توسط ستاد کل نیروهای مسلح اعلام شده است، شرایط ویژه‌ی مندرج در شیوه‌نامه‌ی کارگروه دانش‌بنیان را نیز داشته باشند. این شرایط به شرح زیر هستند:
- مشمول متقاضی امریه‌ی دانش‌بنیان، باید دارای مدرک تحصیلی کارشناسی یا بالاتر باشد.
- فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پزشکی نمی‌توانند در شرکت‌های دانش‌بنیان امریه شوند. ملاک رشته‌ای است که در برگ سبز خدمت ثبت شده باشد.
- فرد مشمول باید مطابق با جدول «فعالیت فناورانه» در شیوه‌نامه‌ی استخدام امریه نوشته شده توسط کارگروه دانش‌بنیان، حداقل 80 امتیاز کسب کند. در ادامه‌ی این مقاله، در رابطه با این جدول نیز صحبت خواهیم کرد.
- شغل فرد در شرکت دانش‌بنیان در طول دوره‌ی خدمت وظیفه‌ی عمومی در قالب امریه‌ی دانش‌بنیان، باید مطابق با تخصص و رشته‌ی تحصیلی او باشد.
- متقاضی امریه‌ی سربازی در یک شرکت دانش‌بنیان، باید دارای سابقه‌ی بیمه‌ی شغل تمام‌وقت در 6 ماه اخیر (پیش از ارسال مدارک برای کارگروه دانش‌بنیان) در شرکت معرف باشد.
- افرادی که درخواست امریه‌ی دانش‌بنیان می‌دهند، براساس اولویت‌های ستاد کل نیروهای مسلح، امتیاز‌بندی می‌شوند. اولویت با مشمولانی است که در هر دوره‌ی اعزام، امتیاز بالاتری کسب کنند. مشمولانی که در یک دوره‌ی اعزام امتیاز لازم را برای امریه‌شدن به شرکت دانش‌بنیان کسب نکنند، می‌توانند تقاضای خود را در دوره‌های بعدی اعزام ثبت کنند.
- مشمولانی که در شرکت‌های دانش‌بنیان امریه می‌شوند، باید به طور منظم، به کارگروه دانش‌بنیان، گزارش کار دهند. این گزارش‌ها باید در زمان‌های مشخص شده توسط کارگروه دانش‌بنیان، ارسال شوند. در این گزارش‌ها باید شرح فعالیت‌هایی که نیروی امریه در راستای حل مشکلات علمی و فنی شرکت انجام داده است، آورده شود.
قوانین حین خدمت در قالب امریه سربازی
پس از اینکه درخواست متقاضی برای امریه شدن پذیرفته شد، مشمول و سازمان به خدمت گیرنده، باید از قوانین زیر پیروی کنند:
- طول مدت خدمت به صورت امریه، 24 ماه است.
- مشمولی که خدمتش را به صورت امریه می‌گذراند، در بعضی از سازمان‌ها نمی‌تواند از طرح‌های کسری خدمت استفاده کند. البته، کارکنان متأهل در هر سازمانی می‌توانند به ازای هر فرزند، 3 ماه کسری خدمت بگیرند.
- کارکنان وظیفه باید در حوزه‌ی تخصصی خود به کار گرفته شوند.
- ارگان‌های به خدمت گیرنده باید حفظ کرامت و منزلت اجتماعی کارکنان وظیفه را مد نظر قرار دهند.
- در برخورد با خطاهای کارکنان وظیفه باید از دستورالعمل ابلاغی ستاد کل نیروهای مسلح پیروی شود که با آیین‌نامه‌های انضباطی نظامی متفاوت است.
- کارکنان امریه باید در محل تعیین شده براساس مجوزی که از ستاد کل نیروهای مسلح دریافت نموده‌اند، خدمت کنند و هر گونه انتقال آن‌ها به محل دیگر تا پایان مدت خدمت، نیازمند مجوز از مراجع مربوطه است و در صورت تخلف از این قانون، امریه لغو خواهد شد و مشمول در اختیار یک یگان نظامی قرار خواهد گرفت.
- کارکنان وظیفه‌ای که به ارگان‌های دولتی مأمور می‌شوند، مجاز به ادامه‌ی تحصیل در حین خدمت نیستند.
- در صورتی که کارکنان وظیفه‌ی امریه شده، در طول خدمت در مقطع تحصیلی بالاتری قبول شوند، می‌توانند با اخذ مجوز از سازمان وظیفه‌ی عمومی، به تحصیل خود ادامه دهند.
- در صورتی که کارکنان وظیفه در انجام امور محوله عملکرد خوبی نداشته باشند، امریه‌ی آن‌ها لغو خواهد شد و باید مابقی خدمت خود را در یگان‌های نظامی انجام دهند. مصادیق عملکرد نامناسب عبارتند از: بی‌انظباتی، سرقت اموال دولت، جعل اسناد دولت، برخورد نادرست با ارباب رجوع، مشکلات اخلاقی، غیب غیرموجه به مدت بیش از 15 روز، گرایش به احزاب و گروه‌های سیاسی، کم کاری ادامه‌دار، تمارض و تظاهر به بیماری برای دریافت استعلاجی پزشکی، ارتباط با ضدانقلاب و …
- مشمولی که امریه می‌شود نمی‌تواند در طول مدت خدمت خود هیچ گونه قرارداد شغلی امضاء کند.
- سازمانی که کارکنان وظیفه به آن مأمور می‌شوند، نمی‌تواند آن‌ها را پیش از مدت قانونی خدمت، ترخیص کند.
- دستگاه‌های به خدمت گیرنده‌ی نیروهای امریه می‌توانند در ساعات غیراداری و بدون پرداخت اضافه حقوق از کارکنان وظیفه‌ی خود استفاده کنند.
- در امریه سربازی، مرخصی‌های استعلاجی و استحقاقی، مطابق با قوانین ستاد کل نیروهای مسلح می‌باشد.
- تعطیلات رسمی واقع در بین مرخصی‌های کارکنان وظیفه‌ی مأمور، جزء مرخصی استحقاقی محسوب نمی‌شود.
- در صورتی که مشمول مأمور به دستگاه‌های دولتی در طول خدمت خود صاحب فرزند شود، سه روز مرخصی اجباری به او تعلق می‌گیرد و سازمان به خدمت گیرنده می‌تواند حداکثر تا 11 روز به او مرخصی اضافه کند.
- مدت مرخصی پایان دوره‌ی آموزشی، جزء مرخصی تشویقی کارکنان امریه محسوب می‌شود.
- در صورت فوت یکی از اعضای درجه-یک خانواده، 10 روز به مرخصی استحقاقی کارکنان وظیفه‌ی مأمور به دستگاه‌های دولتی، اضافه می‌شود.
- کارکنان امریه‌ی جزء اقلیت‌های مذهبی در اعیاد دینی خود دارای مرخصی هستند که از مرخصی استحقاقی آن‌ها کسر خواهد شد.
- قوانین مربوط به مرخصی استعلاجی در امریه کاملا مشابه با شرایط مربوط به مرخصی استعلاجی کارکنان وظیفه‌ی در خدمت نیروهای نظامی است.
خلاصه
مطابق با بند 147 قانون اساسی کشور، این امکان وجود دارد که سازمان‌های دولتی، وزارت‌خانه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان، در شرایط صلح، بخشی از نیروهای خود را از کارکنان وظیفه‌ی نیروهای مسلح تأمین نمایند. امریه شدن، هم به نفع مشمول خدمت وظیفه‌ی عمومی و هم به نفع سازمان مربوطه است.
شرایط امریه سربازی به دو دسته‌ی شرایط عمومی و شرایط اختصاصی تقسیم‌بندی می‌شود. شرایط عمومی توسط ستاد کل نیروهای مسلح تعیین شده است و در مأمور کردن کارکنان وظیفه به تمامی سازمان‌های غیرمسلح، رعایت می‌شود. هر سازمانی نیز دارای شرایط اختصاصی خود برای جذب نیروی امریه است. امریه دانش بنیان، امریه‌ی وزارت علوم و امریه‌ی سرباز معلم، از جمله رایج‌ترین و بهترین امریه‌ها هستند.
برای آشنایی بیشتر با شرایط امریه سربازی، کلیک کنید.